In het hart van België, twintig kilometer ten zuiden van Antwerpen, ligt een ingegraven bolwerk dat ooit diende als onderdeel van de verdedigingsgordel rond Antwerpen. Dit fort, genaamd Breendonk, herbergt een duister en pijnlijk verleden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het door de nazi’s gebruikt als “opvangkamp” voor dissidenten, verzetsstrijders, gijzelaars en Joden. Dit verschrikkelijke hoofdstuk in de geschiedenis van Fort Breendonk, dat zich onderscheidde door zijn meedogenloze regime van deprivatie en foltering, verdient onze aandacht. In deze blogpost nemen we je mee naar dit griezelige en onheilspellende fort en proberen we een glimp op te vangen van de gruwelen die zich daar hebben afgespeeld.

Audiogids

Er is een audiogids beschikbaar die verteld over de geschiedenis van het fort. Je druk een nummer in en dan wordt het betreffende verhaal verteld. Er hangen geen tekstuele bordjes in het museum, alles loopt via de audiogids. Aangezien het verhaal het belangrijkste is ben je wel ongeveer 2,5 uur bezig om alle verhalen af te luisteren.

Het Ontstaan van Fort Breendonk

De geschiedenis van Fort Breendonk begon aan het begin van de 20e eeuw, toen het werd gebouwd als onderdeel van de verdedigingsgordel rond Antwerpen. Het was bedoeld als een bastion van verdediging, maar de rol van het fort zou drastisch veranderen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Het Auffanglager Breendonk

Na de bezetting van België door nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog werd Fort Breendonk omgevormd tot een gevangenenkamp en doorgangskamp. Hoewel het geen officieel concentratiekamp was, waren de levensomstandigheden er nauwelijks beter. Het fort diende als de laatste halte voor gevangenen voordat ze naar kampen in Duitsland, Oostenrijk en Polen werden getransporteerd. Het kamp werd geleid door leden van de SS en had als voornaamste doel gevangenen uit te putten en te martelen. Van de duizenden gevangenen die hier werden vastgehouden, hebben velen de oorlog niet overleefd.

Het Dagelijks Leven in Breendonk

Het dagelijks leven in Fort Breendonk was een ware hel. Gevangenen werden samengepakt in betonnen kazematten, waar ze onder verschrikkelijke omstandigheden moesten overleven. Ze leden honger, kregen nauwelijks voedsel en werden gedwongen tot dwangarbeid. De omstandigheden waren zo erbarmelijk dat velen probeerden gras te eten, zelfs als dit zware straffen met zich meebracht.

Foltering en Dood

Foltering was een wijdverbreide praktijk in Fort Breendonk en een belangrijke oorzaak van de dood van gevangenen. In een speciaal ingerichte folterkamer werden gevangenen onderworpen aan onmenselijke martelingen, variërend van stokslagen en elektrocutie tot ophanging en het breken van ledematen. Deze folteringen werden uitgevoerd door leden van de Gestapo, die verhoren afnamen en deze wrede praktijken toepasten om bekentenissen af te dwingen.

Belgische SS’ers: De Beulen

Naast Duitse bewakers, waren er ook Belgische SS’ers in Fort Breendonk. Deze Vlaamse SS’ers waren betrokken bij het handhaven van tucht en discipline in het kamp en voerden de bevelen van de Duitse autoriteiten uit. Hun aanwezigheid maakte de omstandigheden voor gevangenen nog grimmiger.

De Bevrijding en Nasleep

Met de opmars van de geallieerden evacueerden de Duitsers Fort Breendonk en werden de gevangenen elders naartoe getransporteerd. Het fort werd verlaten, maar het leed dat daar was toegebracht, zou nooit worden vergeten. Na de oorlog werd Fort Breendonk omgevormd tot het Nationaal Gedenkteken Fort van Breendonk, en het herinnert ons aan de duistere bladzijden van de geschiedenis.

Conclusie: Een Herinnering aan Duistere Tijden

Fort Breendonk is een getuige van menselijk lijden en wreedheid tijdens een van de meest duistere periodes in de geschiedenis. Het vertelt het verhaal van de ontelbare mannen, vrouwen en kinderen die hier hebben geleden en geleden. Het is onze verantwoordelijkheid om te blijven herinneren wat er in Fort Breendonk is gebeurd, zodat deze gruwelen nooit worden vergeten en de wereld wordt herinnerd aan de noodzaak van vrede en tolerantie. Fort Breendonk dient als een herinnering aan de vreselijke gevolgen van extremisme en haat, en als een oproep om nooit meer toe te staan dat zulke gebeurtenissen zich herhalen.