Een verrassende wandelroute waarin je letterlijk in de voetsporen treed van kooplieden.
Het Marskramerpad is een wandelroute dwars door Nederland, een uitdaging die ik na het heruitvinden van mijn wandelpassie aanging. Het Marskramerpad is een Lange Afstandswandeling (LAW), van Bad-Bentheim in Duitsland naar Scheveningen aan de kust.
De wandelroute is 404 kilometer lang en verdeeld over 20 dagetappes. Tussen 29 augustus 2020 en 30 mei 2021 heb ik deze 20 etappes gewandeld. Van sommige heb ik een weekendje weg gemaakt maar de meeste zijn losse dagtochten.
Tips om zelf te beginnen
De etappes van deze lange afstandswandeling variëren van 12,9 tot 29,8 kilometer. Het is niet verstandig ongetraind op pad te gaan, een redelijke wandelconditie is vereist. De eerste stap is zorgen dat je al wat wandelervaring hebt opgebouwd. Voordat ik begon, heb ik eerst diverse klompenpaden in de regio gelopen om gewend te raken aan de langere afstanden. Maar dat maakt niet zoveel uit welke routes je loopt als voorbereiding. Als je maar zorgt dat je vanaf 10 kilometer stap voor stap opbouwt tot de 20 kilometer (voor een enkele dagtocht)
Een volgende stap is van te voren de routes uit te zoeken. Een manier is om de officiële gids te kopen, een alternatief is dat Wandelnet de kaarten online heeft staan. Zo staan er op de Wandelnet website per etappe kaarten online. Mijn blog geeft je natuurlijk alvast wat achtergrond informatie over de gebieden waar je gaat lopen. Wat handig is om te controleren van te voren is hoe je er kan komen. In mijn artikelen beschrijf ik hoe ik er met de bus of trein ben geraakt. Je kunt ook met een auto met een fietsendrager naar het eindpunt rijden, hier je fiets achter laten om nadat je klaar bent met wandelen, terug te fietsen.
Wat zit er in mijn rugtas als ik een dag ga wandelen?
Het allerbelangrijkste is dat je voldoende water bij je hebt. Je moet dat zelf inschatten en beoordelen maar ik hou zelf meestal aan dat ik bij een gemiddelde etappe in de winter 1 liter meeneem en als het 18 graden is het dubbele namelijk 2 liter voor een enkele dagtocht. Niet onverstandig is om iets van EHBO spullen mee te nemen. Een plastic tas om op te zitten als het bankje nat is. Verwacht onderweg geen toiletten. Zelf heb ik een accupack bij mij om mijn telefoon op te kunnen laden. Als op de telefoon de locatie tracking aanstaat dan gaat de batterij extra snel leeg. Een jas tegen de regen kan ook erg prettig zijn. Vergeet niet als het weer het toelaat zonnebrandcrème te gebruiken, anders kom je terug als een kreeft. Als je er van uit gaat dat je onderweg niks te eten of drinken moet kopen zit je veilig. Meestal kom je geen waterbijvulpunten tegen. De meeste etappes heb ik gelopen tijdens de horeca sluiting. Naast middageten is extra fruit of een chocoladereep natuurlijk een energie booster. Als laatste is contant geld bij je hebben erg nuttig. Bijvoorbeeld om iets bij een verkoopstalletje te kopen of de trein van Hengelo naar Bad Bentheim te betalen omdat daar de bankpas niet werkt.
Goede schoenen
Verder niet geheel onbelangrijk, ik had mijn wandelschoenen inmiddels goed ingelopen. Tijdens de tocht heb ik geen enkele blaar gehad. Ik heb hoge wandelschoenen in de catogorie A/B die ik bij de wandelspeciaalzaak heb gekocht. Verder heb ik naadloze sokken, dat helpt in mijn optiek vooral als je langere afstanden gaat lopen.
Welke redenen had men vroeger om deze route te lopen
Na wat praktische informatie is het ook interessant om de oorsprong van de route te kennen. Je drie verschillende redenen waarom men in het verleden te voet naar Holland trok. In de komende drie alinea’s ligt ik de geschiedenis toe.
Marskramers en kiepenkerels
Dit waren de handelaren die ook te voet door het land trokken. Tot vlak na de Tweede Wereldoorlog waren deze marskramers een bekende verschijning op het platteland. Ze waren gekleed in een typische blauwe kiel en hadden een gevlochten draagkorf op de rug. Met deze kiep, ook wel mars of kiepskorf genoemd, liepen ze door stad en land. Zij voorzagen de plattelandsbevolking van allerhande waren, zoals levensmiddelen, dingen die je nu bij de drogist kan kopen en andere kleine waren.
Tödden
De tödden waren kooplieden, die vanaf het midden van de 17de eeuw tot het begin van de industrialisatie van de 19de eeuw te voet door Europa trokken. Deze kooplieden verkochten linnen en andere stoffen. De eigenlijke tödden waren de pakkendragers en zij gingen in februari naar hun afzetgebied en keerden in de oogsttijd in augustus weer terug. Enkelen van deze tödden werden groothandelaren en voorzagen tot 100 pakjesdragers van koopwaar. Tegenwoordig zijn nakomelingen eigenaren van grote textielzaken zoals C&A.
Hollandgangers
Zo waren de Hollandgangers arme keuterboeren, knechten of boerenzonen die vanaf het midden van de 17de eeuw tot het midden van de 19de eeuw naar de Nederlanden trokken om te helpen als seizoensarbeider. Op deze manier konden ze iets bijverdienen. In de veengebieden hielpen ze als turfsteker. De polderlüe zorgden dat de sloten en kanalen schoon bleven. Andere veel voorkomende werkzaamheden waren zaadhandel, grasmaaien (met de zeis), hooien of grondwerk. Op het hoogtepunt zorgde de Hollandtrek voor een kleine volksverhuizing vanuit Noord Duitse gebieden.
Mijn ervaringen
Het is prachtig om te zien hoe het landschap langzaam verandert wanneer je van oost naar west door Nederland wandelt. Het Marskramerpad brengt je op plekken waar ik nog nooit van gehoord had. Het is bijzonder er bij stil te staan hoe mooi ons land eigenlijk is. Verder dat er het toch te doen is om met het openbaar vervoer op de begin en eindpunten te komen. In de losse blogposts schrijf ik meer over de ervaringen van de verschillende gebieden.
Kaart van Nederland
De 20 delen
In onderstaande blogposts lees je mijn ervaringen op dit bijzondere pad. De losse etappes heb ik hier onder beschreven met een korte introductie.
Etappe 1 van Bad Bentheim naar Oldenzaal (2021)
Het begint met het meest heuvelachtige stuk van de route. Van het Duitse Bad Bentheim naar Oldenzaal. Met 29,8 kilometer is dit ook de langste etappe van het hele pad. Lees meer…
Op 27 februari 2021 heb ik etappe 1 gelopen
Etappe 2 van Oldenzaal naar Borne (2021)
Hier wandel je door een coulisselandschap. Zo kom je in het Twentse landschap veel beken, weides en bosranden tegen. Deze etappe is 17,9 kilometer en daarnaast heb ik nog 3 kilometer gelopen als aanlooproute. Lees meer…
Op 23 januari 2021 heb ik etappe 2 gelopen
Wandelen Marskramerpad etappe 3 van Ambt Delden naar Borne (2021)
Het Marskramerpad vervolgt door het Twentse coulisselandschap met zijn prachtige boerderijen. Achter iedere bocht zit weer een nieuw en verrassend uitzicht. Deze etappe loopt voor een groot stuk door landgoed Twickel. Met 18,9 is deze iets verder en hier komt een aanlooproute van 3 kilometer bij. Deze etappe heb ik van west naar oost gelopen. Lees meer…
Op 2 januari 2021 heb ik etappe 3 gelopen
Etappe 4 van Ambt Delden naar Rijssen (2021)
Van de Twentse weides langs de Regge naar Rijssen. Een aantrekkelijke route door het Twentse land met flinke stukken over paden langs de Regge. Deze route is 21,7 kilometer lang en had voor mij een aanlooproute van 2,4 km. Lees meer…
Op 28 december 2020 heb ik etappe 4 gelopen
Etappe 5 van Rijssen naar Holten (2020)
Een mooie afwisseling is tussen het rivierlandschap van de Midden Regge, de laaglanden van Zuna en de Holterberg. Deze etappe is 12,9 kilometer en daarnaast heb ik nog 3,8 kilometer gelopen als aanlooproute Lees meer…
Etappe 5 heb ik gelopen op 18 december 2020
Etappe 6 Holten naar Lettele (2020)
We vervolgen de route over het Marskramerpad, dit is stuk gaat door het bos en over aangename bospaden. Verderop is een wat meer open landschap, van Holten naar Lettele. Met 16,7 is deze iets verder en hier komt een aanlooproute van 1,7 kilometer bij. Lees meer…
Etappe 6 heb ik gelopen op 7 november 2020
Etappe 7 Deventer naar Lettele (2020)
In het gebied Salland wandel voornamelijk over rustige landweggetjes met kleine stukken bospaden en over een schouwpad. Zo is deze route 20,3 kilometer. Deze etappe heb ik van west naar oost gelopen. Lees meer…
Etappe 7 heb ik gelopen op 5 oktober 2020
Etappe 8 Deventer naar Klarenbeek (2020)
Langs de IJssel en over de bomendijk via de bossen van Klarenbeek kom je uit op het eindpunt. Voor mij is dit de eerste etappe van het Marskramerpad. De route is 19,8 kilometer lang. Lees meer…
Etappe 8 heb ik gelopen op 29 augustus 2020
Etappe 9 Klarenbeek naar Hoenderloo (2020)
Een mooi contrast tussen bos en velden. Je begint in het IJssellandschap en komt uit op de Hoge Veluwe. Deze etappe is 20,5 kilometer lang. Lees meer…
Etappe 9 heb ik gelopen op 9 oktober 2020
Etappe 10 Hoenderloo naar Kootwijk (2020)
Zo wandelen we deze etappe over heuvelige bossen, over stuifzand en heidevelden van Hoenderloo naar Kootwijk. Het is een mooie ervaring om de Veluwe zo te doorkruisen. Met 19,8 vind ik dit de mooiste etappe van de hele route. Lees meer…
Etappe 10 heb ik gelopen op 14 november 2020
Etappe 11a van Stroe naar Kootwijk (2020)
Deze etappe heb ik twee gedeeltes gelopen. Het eerste stuk is vanaf Kootwijk naar Stroe en hier zorgt de heide en de bossen voor een prachtige etappe op de Veluwe. Deze etappe heb ik van west naar oost gelopen. Lees meer…
Etappe 11a heb ik gelopen op 6 december 2020
Etappe 11b van Veenhuizerveld naar Stroe (2020)
Het tweede gedeelte van deze etappe wandel je van Stroe naar buurtschap Veenhuizerveld. Hier wandel je door mooie oude bossen, stukken heide, een vennetje en een beetje cultureel erfgoed. Etappe 11 is met beide delen 20,9 kilometer. Deze etappe heb ik van west naar oost gelopen. Lees meer…
Etappe 11b heb ik gelopen op 22 december 2020
Etappe 12 van Terschuur naar Veenhuizerveld (2020)
Deze route loopt de Veluwe over in de Gelderse Valei. Door het buurtschap Appel ga je de bossen in en kruis je een paar mooie landgoeden. Deze etappe is 14,8 kilometer wandelen. Deze etappe heb ik van west naar oost gelopen. Lees meer…
Op 22 december 2020 heb ik etappe 12 gelopen
Etappe 13 van Terschuur naar Amersfoort (2021)
Door het landgoed Paradijs wandel je door de Gelderse Valei een gebied met intensieve landbouw en door de parken van Amersfoort. Met 24,2 is deze iets verder wandelen. Lees meer…
Op 6 februari 2021 heb ik etappe 13 gelopen
Etappe 14 van Amersfoort naar Maartensdijk (2021)
Over de Utrechtse heuvelrug wandel je over onverharde paden naar het westen. Zo kun je genieten van de bos, heide en de zandverstuiving. Het is 18,7 kilometer wandelen. Lees meer…
Op 28 maart 2021 heb ik etappe 14 gelopen
Etappe 15a van Maartensdijk naar Hollandsche Rading (2021)
Het eerste stuk is door de bossen van het Gooi waar ik in Hollandsche Rading op de trein ben gestapt. Lees meer…
Op 28 maart 2021 heb ik etappe 15a gelopen
Etappe 15b van Hollandsche Rading naar Breukelen (2021)
Het tweede gedeelte is een nat veengebied met weidse uitzichten. Het is wel een polder landschap maar gelukkig is genoeg ruimte voor de natuur. Deze beide gedeeltes zijn 22,9 kilometer samen. Lees meer…
Op 27 april 2021 heb ik etappe 15b gelopen
Etappe 16 van Noorden naar Breukelen (2021)
Het open landschap van het gebied moet je wel aanspreken. Je wandelt een stuk langs De Kromme Mijdrecht, dit is een kronkelend riviertje met water en polders aan de zijkant. Deze etappe is 18,9 km lang. Deze etappe heb ik van west naar oost gelopen. Lees meer…
Op 13 mei 2021 heb ik etappe 16 gelopen
Etappe 17a van Nieuwveen naar Noorden (2021)
Tijden het eerste stuk wandel je langs vele rechte dijken waar je ver kunt kijken. Deze etappe heb ik van west naar oost gelopen. Lees meer…
Op 13 mei 2021 heb ik etappe 17a gelopen
Etappe 17b van Nieuwveen naar Rijnsaterwoude (2021)
Op het tweede stuk van deze etappe wandel je tussen de kassen, langs een groot meer en tussen de koeien door. Samen zijn deze twee stukken 18,1 km wandelen. Lees meer…
Op 29 mei 2021 heb ik etappe 17b gelopen
Etappe 18 van Rijnsaterwoude naar Leiden (2021)
Het is een route van grasdijken tot stad aan de rivier. Zo maak je een wandeling over de Hollandse vlakte. De streek kent brede kanalen en stromen waar windmolens zijn gebouwd om de polders droog te pompen. Deze is etappe is 23,8 kilometer lang. Lees meer…
Op 29 mei en 30 mei 2021 heb ik etappe 18 gelopen
Etappe 19 van Wassenaar naar Leiden (2021)
Landgoed de Horsten is prachtig, onderweg wissel je de stad met de polder af. Het centrum van Leiden is zeker ook een aanrader om door heen te lopen. Deze etappe is 21,4 km lang. Deze etappe heb ik van west naar oost gelopen. Lees meer…
Op 15 april en 16 april 2021 heb ik etappe 19 gelopen
Etappe 20 van Scheveningen naar Wassenaar (2021)
Deze hele etappe is binnen de bebouwde kom, maar gelukkig wandel je door diverse landgoederen en loop je door Scheveningen en Den Haag. Met 21,7 kilometer sluit je af bij het Kurhaus. Zelf heb ik deze etappe van west naar oost gelopen. Lees meer…
Op 15 april 2021 heb ik etappe 19 gelopen
