In deze etappe wandel je door de Mariapeel. De route begint in het dorpje Griendtsveen en loopt over dijkjes door het Peelgebied heen. Het eindigt met een stuk langs een provinciale weg aan de andere kant van de snelweg te komen, hier is een bushalte waar je weer met de bus naar Deurne kunt komen. Vooral het stuk door de Peel is erg mooi.
Griendtsveen
Het dorpje Griendtsveen werd in 1885 gesticht als fabrieksdorp. In de turffabriek werkten enkele duidende arbeiders zwaar werk. Turf was toen een veel gevraagd product om onder andere huizen mee te verwarmen. Door de turf industrie werd het een dorpje met veel bedrijvigheid.
Alleen van maandag tot vrijdag rijdt er een bus vanuit Deurne naar Griendtsveen. In de weekend is het een 6 kilometer lopen langs een lange rechte weg om in het kleine dorpje te komen
De historie van de Peel
Vóór 1850 was de De Peel, gelegen tussen Liessel, Vehray, Horst, Sevenum, Meijel en Asten, een ontoegankelijk gebied met hoogveen, vennen, moerassen en struikgewas. Boeren haalden daar eeuwenlang turf voor eigen gebruik, zoals te zien is aan de ‘boerenkuilen aan het Leegveld’. Vanaf 1850 tot de jaren ’60 van de 20e eeuw werd het hoogveen op grote schaal afgegraven voor brandstof en turfstrooisel. In 1905 begon de gemeente Deurne met de productie van turfstrooisel en kocht een turfstrooiselfabriek langs het Deurnese kanaal, die eerder in 1896 was gebouwd door de firma Steegh & Esser. De fabriek lag aan de spoorwegverbinding Vlissingen-Venlo en werd in 1944 vernield tijdens de oorlog. De laatste directeur van het veenbedrijf Deurne was Wouter Kortooms, vader van de schrijver Toon Kortooms. Mocht je hem niet kennen, iets verderop in het artikel ligt de persoon toe.
Afgravingen van de Peel
Rond 1856 begon de gemeente Deurne, geïnspireerd door de Maatschappij Helenaveen, met grootschalige handmatige afgraving van het hoogveen. Het veenbedrijf ‘Deurne’ werd opgericht. De fundamenten voor de turfstrooisellabriek bevinden zich in Griendtsveen. Aan de overkant van het kanaal, bij de parkeerplaats, zijn fundamenten te vinden van een grote turfoodswolker, die diende als opslagloods voor de turf die per schip werd vervoerd. Langs de turfoodswolker bevond zich een scheepswerf. In 1863 werd het huidige Deurnese kanaal gegraven om het gebied te ontwateren en de turf af te voeren, dat verbonden was met de Noordervaart. In het veengebied werden ook zogenaamde wieken gegraven. Een wiek is een afwateringskanaal in het veen.
Toon Kortooms
Toon Kortooms, een gerenommeerde Nederlandse schrijver, staat bekend om zijn meeslepende verhalen die diep geworteld zijn in het Brabantse plattelandsleven. Zijn authentieke vertelstijl en levendige beschrijvingen hebben generaties lezers geboeid, waardoor hij een onuitwisbare stempel heeft gedrukt op de Nederlandse literatuur. Met klassiekers zoals “Beekman en Beekman” en “Help, de dokter verzuipt!” heeft Toon Kortooms een blijvende erfenis achtergelaten die de schoonheid en eenvoud van het boerenleven in Nederland koestert.
Onderhoud aan de natuur
In de Peel helpt de beheerder Staatsbosbeheer de natuur een handje door verschillende maatregelen uit te voeren. Eigenlijk is al het natuurbeheer hier gericht op twee hoofddoelen: het vasthouden van regenwater en het verminderen van de nadelige gevolgen van een stikstofoverschot. Als er veel stikstof in de grond zit dan groeien grassen, brandnetels, bramen beter dan bijzondere planten, die een arme grond nodig hebben. De belangrijkste kenmerken van een hoogveenlandschap zijn namelijk dat het nat, voedselarm en zuur is. Dat komt doordat het hoogveen compleet afhankelijk is van regenwater. We beschermen dus wat er nog is, en creëren de juiste randvoorwaarden voor herstel. De Peel is ‘lek’, en beetje bij beetje proberen we het essentiële water vast te houden.
Crashplek van een Britse bommenwerper
Op 14 maart 1941 stortte op deze plek de Britse bommenwerper Vickers Wellington L7858 van de Royal Air Force neer. Het toestel was die avond om 19.40 uur in Engeland opgestegen, om samen met een honderdtal andere bommenwerpers raffinaderijen in het toenmalige Nazi-Duitsland te bombarderen. In Venlo loeide om 21.40 uur het luchtalarm bij de nadering van de Britse toestellen. De Duitse nachtjagers (gevechtsvliegtuigen) stegen op. Zoeklichten spoorden het vliegtuig op. Rond 22.30 uur kreeg een nachtjager de Britse bommenwerper in het vizier. En een kort luchtgevecht stortte de Wellington neer in de Mariapeel. Om 22.34 uur maakte een oorverdovende explosie een tragisch einde aan de levens van de zeskoppige bemanning van de Vickers wellington. De bemanning is begraven op Jonkerbos War Cemetery in Nijmegen.
De Peel tijdens de Tweede Wereldoorlog
De Mariapeel is een bijzonder natuurgebied met sporen uit het verleden, waaronder een litteken in het landschap van een Brits vliegtuig dat tijdens de Tweede Wereldoorlog neerstortte. Hier lag ook de Peel-Raamstelling, een verdedigingslinie met natuurlijke obstakels en kazematten, die echter snel door de Duitsers werd overwonnen. Het hoogveenmoeras in de Peel werd oorspronkelijk als onbruikbaar beschouwd maar later ontdekte men dat het veen waardevol was voor brandstofwinning, leidend tot ontwatering en ontginning. Tijdens de oorlog legden de Duitsers de Kammhuberlinie aan, waarvan Helenaveen in het midden lag, met zoeklichten en wehrmachtshuisjes. De Kammhuberlinie was een verdedigingslinie van 1000 km lang van Noord- naar Midden Europa, de linie was vernoemd naar een belangrijke legerleider. De ontoegankelijke Peelmoerassen vormden ooit een natuurlijke barrière, maar door turfwinning werd dit verstoord. Het leger vroeg de Peelgemeenten om turfwinning te stoppen om het moeras te behouden. Vliegtuigen werden opgespoord met zoeklichten en aangevallen door Duitse nachtjagers. Het gebied herbergt herinneringen aan neergestorte vliegtuigen, waaronder een monument ter nagedachtenis aan de gevallen soldaten.
Via de Asfaltweg Oude Peelstraat over de snelweg
Als laatste volgt een saai stuk van ongeveer 5 kilometer langs een asfaltweg. Onderweg kom je verschillende boerderijen tegen. De route loopt hier onder een snelweg door. Aan de Heitraksedijk stopt regelmatig nog een bus.
Conclusie
De negende etappe van het Hertogenpad voert je van Griendtsveen naar de Heitraksedijk, door het betoverende natuurgebied van de Mariapeel. Hier ontdek je de historie van Griendtsveen als een turffabrieksdorp en de impact van eeuwenlange turfwinning op de Peel, vereeuwigd door de bekende schrijver Toon Kortooms. Staatsbosbeheer onderhoudt actief de Peel om het hoogveenlandschap te behouden, en het gebied herbergt ook herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog. De etappe eindigt langs een minder opwindende asfaltweg bij de Heitraksedijk, waar regelmatige busverbindingen beschikbaar zijn, en biedt een fascinerende wandelervaring die de rijke geschiedenis en natuurlijke schoonheid van de Peel regio belicht.
In de serie van Hertogenpad gebruik ik de etappe verdeling van Wandelnet.